Soy Ağacı?

Dizimlerde kullandığımız soy ağacı 3 nesili içeren ve aile üyelerinin ve onların birbirleri ile ilişkilerinin kaydını tutar. Bu anlamda soy ağacı, karmaşık ve ciddi örüntüler veya tekrar eden sorunlar hakkında bilgi içerdiğinden bu sorunların bu 3 nesil boyunca aile sistemi bağlamında ne şekilde gelişip olgunlaştığına dair hipotezler oluşturmak açısından zengin kaynak teşkil eder. Soy ağacı ailedeki örüntülerin bir haritasıdır, sistem ile ilgili muhtemel problemleri tespit etmek için bir tarama mekanizmasıdır.

Soy ağacı veya Jenogram dediğimiz aileyi tanımaya yardımcı olan bir araçtır. Bir anlamda aile ile birleşmeyi sağlar. Bu birleşme 3 nesil boyunca aile üyelerinin ve ailenin kritik sorunlarının kaynağının izini sürmeyi yani sistemik bir sorgulamayı mümkün kılar. Hem aile üyesi, hem de terapist büyük resmi görür. Geçmişteki bu resim şimdide ele alınır.
Aileler kendilerini tekrarlar. Ne demektir bu? Bir nesilde meydana gelen bir olay bir sonraki nesilde tekrarlanır. Buna ailesel kalıplarda çok nesilli geçirgenlik de diyebiliriz. Bir diğer deyişle, önceki nesilde var olan ilişki kalıpları bir sonraki nesilde aile sistemindeki işlevselliğe üstü örtülü (veya bilinçdışı) bir model olur.

Dizimlerde ortaya konan sistemik bir yaklaşım ailenin hem mevcut durumdaki hem de kendi tarihi bağlamında bir anlayışa erişmeyi mümkün kılar. Aile sistemi içinde meydana gelen travmalarla ilgili duygular, örneğin kaygı korku duygularının akışı hem dikey hem yatay yönlerde olabilir. Dikey eksen biyolojik ve kalıtsal bir mizacı sergileyen programlanmış davranışlar şeklinde ortaya çıkabilir. Yatay eksen ise yaşam boyu kişisel gelişimi etkileyen deneyimleri, örneğin ilişkiler, göç, sağlık hastalık, başarı ve deneyim içinde meydana gelen travmaları içermektedir.

Dizimlerin başında bir aile hikayesi anlatılır. Kimi zaman bu hikayede kişi çok kritik bir parçayı dışarıda bırakabilir. Bunun sebebi öneminin bilinçdışı bir sebep ile idrak edilmemiş olması olabilir veya anlatılmayan bölümün aile içinde hoş karşılanmayan, gizlenip saklanan, yorumlanmayan bir tarafı olmasıdır. Hikayenin belki de temeli olan bu bölüm bazen ilginç bir şekilde dizimin ilerleyen dakikalarında önemsiz bir konuymuş gibi ortaya atılıverir. Dizimin başlangıcında anlatılan hikaye çoğunlukla sonunda yeniden ele alındığında farklı bir hikaye haline dönüşür. Bu bir anlamda hikayenin yeni bilgi ve idrakler ile yeniden çerçevelenmesidir.Hikaye değiştiğinde düşünce değişir, düşünce değiştiğinde duygu değişir. Sonuç olarak Jenogram bize yeni bir hikaye verir. Kişi bu değişmiş hikayeyi kendi aile sistemine taşır. Beklenti bu yeni hikayenin sistemde de değişim yaratmasıdır.